Denizaşırı sularda ilk ticaret Akdeniz'de ve Ege'de yapılmış. Daha sonra Ege kıyıları ve adalarındaki tacirler, o zamana kadar kara yoluyla ulaşılabilen Mısır ve Kuzey Afrika kıyılarına mallarını gemilerle taşımaya başlamışlar. 
Bunlar çoğunlukla şarap, zeytinyağı ve dönemin diğer gıda mallarından oluşuyormuş. Denizciler, Ege'den yükledikleri malları Mısır'a ulaştırıyor, buralardan da kumaşlar ve değerli mallar alıp dönüyorlarmış.
Milattan önce 600 yılında Kuşadası’nın karşısında bulunan ve bir Ege adası olan Samos'ta, Kolaios adında bir denizci yaşarmış. Kolaios, bir sefer için gemisini şarapla doldurup yola çıkmış. Önce Girit adasına uğramış ve burada uygun kuzey rüzgârını beklemiş. Beklediği kuzey rüzgârı çıkınca da Mısır'a gitmek üzere adadan ayrılmış.
Başlangıçta her şey yolunda gidiyormuş. Yeteri kadar rüzgâr varmış ve gemi ambarlarındaki amforalar dolusu şarabı, karşı kıtadaki alıcılarına götürüyormuş. Ancak, Kuzey rüzgârı bıçak gibi kesilmiş. Yerine doğudan, güney doğudan rüzgârlar karışık olarak esmeye başlamış. Kolaios ve adamlarının yapacakları bir şey yokmuş. Mısır'ın biraz batısına savrulacaklar oradan kıyıyı izleyerek Mısır'daki yerleşim bölgelerine ulaşacaklarını düşünüyorlarmış. Rüzgârın şiddetlenmesi, onları kıyıya daha hızlı götürmüş.
Aradan endişe uyandıracak kadar bir zaman geçmiş ve tayfaların gürültüsüyle ileri bakan Kolaios, hayretler içinde kalmış. Karşısında hiç görmediği, ama başka denizcilerden çok duyduğu bir kara parçası duruyormuş: Herkül'ün Yastıkları…
Antik çağ denizcileri Cebelitarık Boğazı'ndaki iki büyük kayaya bu adı vermişler. Kayalar yastığa benziyormuş ve ara sıra uykusu geldiğinde şöyle Akdeniz'in üstüne uzanan Herkül, başını buraya koyuyor olmalıymış.
Buraya kadar gelmekle büyük zaman yitiren ve dönüş için uygun rüzgârı beklemeye tahammülü olmayan, Kolaios kararını vermiş: 
Herkül'ün Yastıkları'nın arasından geçip mallarını o taraftaki uygarlıklara satacakmış. Söylenceler o taraflarda da uygarlıkların bulunduğunu anlatıyormuş. 
Böylece, Akdeniz havzasından deniz yoluyla Atlantik Okyanusu'na geçip şimdiki Batı Fransa kıyılarındaki Uygarlıklara ilk ulaşan Akdenizli gemici Kolaios olmuş. Kolaios, büyük bir iş yapmış olmanın mutluluğuyla ve büyük bir kazançla geri dönmüş. Tüm gördüklerini ve yaptıklarını anlatmış. Kolaios'un bu girişimi tüm Egeli ve Akdenizli denizcilere örnek olmuş.
Böylece, Kolaios'un bu serüveni dillerde dolaşmış. Akdeniz ticaretine canlılık gelmiş. Parayı tanımayan İspanya kavimleri kısa süre sonra ilk sikkelerini bastırmışlar. Hem de bu sikkenin üzerine, Kolaios'un serüvenini anımsatacak bir şekil yapmışlar.
Bu şekil, “herkülün yastıkları ve ikisinin ortasından paralel olarak geçen bir çelenk” ten ibaretmiş ve bugünkü dolar işaretine çok benziyormuş.
Amerikalılar da ticaret yaşamını canlandıran ve tarihin ilk paralarının birine simge olan bu olayı özellikle kendi paralarına simge olarak seçmişler. Bugün dünyanın neresinde kime gösterirseniz gösterin hemen herkesin tanıyacağı bir işaret vardır: $.
Halen dolar dünyada en çok kullanılan para birimidir. Ancak dünya ticaretinde yeni para birimleri arayışı hızla devam ediyor. Mesela bitcoin vb. gibi sanal paraların kullanımı hızla artıyor. Google, facebook veya bir başka sosyal medya kuruluşu, sanal para kullanımı konusunu geliştirecek.
        Teknolojide, ticarette, ekonomide, siyasette ve pek çok alanda lider olan ABD, şimdilerde ithal ürünlerden aldığı vergileri artırarak etkili olmaya çalışıyor. Dünya ticaret savaşı alevlendiğinde dolar tahtını kaybedebilir, değerini yitirebilir.
Herkül, uykuya dalabilir…

Mehmet Ali Bayraktar
mab@malibayraktar.com